Herrijst supply chain management als een fenix uit de as van de coronacrisis?

3 juli 2020

Als er de afgelopen maanden iets duidelijk is geworden, dan is het wel hoe belangrijk het is om de (internationale) toeleverketens goed te laten functioneren. Natuurlijk wisten we dat al lang, immers ‘zonder logistiek staat alles stil’. Maar in de beste traditie van ‘je mist het pas als het er niet meer is’ (denk aan essentiële medische hulpmiddelen) werd het tijdens de coronacrisis voor een breed publiek pas echt duidelijk hoe essentieel supply chain management eigenlijk is. Hoogste tijd dus voor een herwaardering van dit mooie vakgebied.

Pinautomaat

In essentie is elke organisatie ooit opgericht met het doel om producten en/of diensten te leveren aan klanten. Niet voor niets spreken we van het ‘primaire proces’ waarbinnen supply chain management uiteraard een cruciale rol vervult. Maar op de een of andere manier lijkt het wel of deze bedoeling de laatste decennia uit het zicht verdwenen is. Wie het bedrijfsleven via de media volgt krijgt al snel de indruk dat het vooral om beurskoersen, ingewikkelde financiële constructies, voordelige belastingregelingen en aandeelhouderswaarde gaat. De organisatie lijkt verworden tot een soort pinautomaat; geld verdienen is daarmee het ultieme doel van een organisatie geworden.

Dissatisfier

Natuurlijk beseft iedereen wel dat een organisatie alsnog steeds de producten en diensten moet leveren, immers anders komen de financiën uiteindelijk ook in het gedrang. Maar gaandeweg werd supply chain management steeds vaker als een ‘dissatisfier’ beschouwd; iets waarvan je simpelweg verwacht dat het goed verloopt en waarvan je vooral geen last wilt ondervinden. De opdracht vanuit topmanagement aan de supply chain afdeling is daarom doorgaans: realiseer OTIF + OPEX; on-time-in-full (leverbetrouwbaarheid zonder verstoringen) tegen de laagst mogelijke operational expenses.

Lijdend

Omdat Supply Chain Managers doorgaans niet te beroerd zijn om de handen uit de mouwen te steken en beschikken over een geweldige can-do mentaliteit, is er over de afgelopen decennia enorm veel bereikt. Het vakgebied is steeds professioneler geworden, zo blijkt ook uit de Nationale Supply Chain Monitor. Maar met al hun goede gedrag hebben diezelfde supply chain professionals hun eigen positie binnen de organisatie lang niet altijd verstevigd. Als een rammelende bedrijfsvoering vanuit de boardroom in de operatie steeds wordt gladgestreken en alle problemen worden opgelost door hardwerkende Supply Chain Managers dan ziet er vanuit de leiding van het bedrijf dus niemand dat er überhaupt een probleem zou kunnen zijn met het toevoegen van steeds meer complexiteit. En zo is de supply chain langzaam maar zeker steeds meer lijdend in plaat van leidend geworden.

Dood

In een spraakmakend artikel in de Harvard Business Review van 2018 gingen de auteurs zelfs nog een stap verder; ze voorspelden de dood van supply chain management. Hun argument was, kort samengevat, dat als alle technologische hulpmiddelen worden ingezet, als alles wordt geautomatiseerd, gedigitaliseerd en geoptimaliseerd, dat dan op den duur de voortbrengingsketens een soort ‘lopende band’ vormen van bron naar consument. Daar valt dan niet meer zo veel aan te (supply chain) managen; het wordt vooral een kwestie van het goed inrichten van de informatietechnologie. Hiervoor zijn vooral IT-ers nodig en de supply chain managers worden overbodig.

Disruptie

Als de coronacrisis iets duidelijk heeft gemaakt dan is het wel dat dit beeld van de ultieme maakbaarheid van toeleverketens een utopie is. Opeens waren er zowel aan vraag- als aanbodkant enorme wijzigingen. Sommige bedrijven hadden 80% vraaguitval, andere een omzetstijging van 40%. Weer andere hadden 30% stijging in de ene maand gevolgd door 20% daling in de maand erna. Sommige bedrijven zagen de ene product-marktcombinatie exploderen en de andere verdampen. Dan kan je alles perfect geautomatiseerd en geoptimaliseerd hebben en je IT kan perfect op orde zijn, maar bij een dergelijke disruptie is dat bij lange na niet genoeg. In een dergelijke situatie komt het echt aan op hoe goed de Supply Chain Managers in staat zijn met de ongebruikelijke omstandigheden om te gaan, op hun visie en inzicht in de keten en op hoe goed ze gebruik kunnen maken van hun connecties en relaties.

Complexiteit

Nu zou je de situatie rond corona kunnen zien als een incident waar we mee te dealen hebben waarna we zo snel mogelijk terug gaan naar ‘normaal’. Maar eigenlijk beseft iedereen wel dat corona slechts één manifestatie is van de toegenomen complexiteit waarbinnen organisaties opereren. Er zijn ook nu al vele andere vormen van disruptie waar te nemen, denk bijvoorbeeld aan de klimaatverandering, de veranderende geopolitieke machtsbalans, de grondstoffentekorten, de toenemende welvaartsverschillen, brexit, de energietransitie, de vergrijzing en alle opkomende nieuwe technologieën. Kortom, om met Loesje te spreken, supply chains opereren doorgaans in een situatie waarvoor geldt: ‘Alles verandert voortdurend en dat zal altijd wel zo blijven’.

Hart

Het behoeft geen betoog dat in de hoogcomplexe omgeving waarin organisaties zich steeds meer en steeds vaker gaan bevinden, excellentie in supply chain management een ‘must’ is. En dat daar, naast de broodnodige IT, zeker ook onze allerbeste mensen voor nodig zijn. Kortom, twee jaar na de aangekondigde dood van het vakgebied blijkt het nog springlevend en zelfs harder nodig dan ooit. Als ware het een fenix die uit de corona-as herrijst is er voor supply chain management alle reden om vanuit de focus op het primaire proces weer de rechtmatige plaats in het hart van de organisatie op zich te nemen. Natuurlijk blijven financiën en marketing ook altijd van belang. Maar het ‘gouden wiel’ dat de drie in balans houdt is niet compleet zonder supply chain management.

Leidend

De coronacrisis heeft ons getoond dat er een wenkend perspectief is voor het supply chain vakgebied en alle mensen die daarin werken. Maar in de weerbarstige werkelijkheid gebeurt dit natuurlijk niet zomaar vanzelf; het brengt ook nieuwe verplichtingen met zich mee. Supply Chain Managers zullen uit hun comfort zone moeten komen om mee te praten en mee te beslissen over de bedrijfsstrategie. Dat betekent dat er niet meer alleen in termen van OTIF + OPEX geopereerd moet worden, maar dat ze zich moeten verdiepen in wat de essentiële klantwaarde is in verschillende product-marktcombinaties. Als je leidend wil zijn, moet je ook leiderschap tonen en zul je je moeten verdiepen in innovatieve werkwijzen om met alle uitdagingen om te gaan.

Samenvattend: in het nieuwgevonden leven zullen supply chain managers hun maturiteit substantieel moeten laten doorgroeien; het huidige niveau volstaat eenvoudigweg niet voor wat organisaties, ketens en de maatschappij nu nodig hebben. Wie daaraan samen met gelijkgestemden invulling wil geven is van harte welkom bij het Supply Chain Excellence Leadership Platform (SCELP).